شاخص h index چیست؟

امروز شاخص‌های اساسی علم مبنای قضاوت در خصوص کمیت و کیفیت تولیدات علمی افراد، مؤسسات و کشورهاست. شاخص کمی تولید علم، تعداد مقاله علمی و پژوهشی منتشر شده در نشریات علمی نمایه شده در پایگاه‌های نمایه‌سازی معتبر دنیاست. شاخص کیفی تعداد ارجاعات و استنادهای داده شده به اسناد علمی افراد، مؤسسات و کشورها می‌باشد. دانشمندان عرصه علم‌سنجی با تلفیق فاکتور کمیت و کیفیت، معیارهای جدیدی از جمله ضریب تأثیر، ایندکس‌اچ، نسبت ارجاع به مقاله و … را ابداع و به کار گرفته‌اند.

  شاخص اچ یا هیرش ایندکس (h- index)  یکی از شاخص های جدید علم سنجی است که تأثیر علمی یک پژوهشگر را مشخص می کند. اچ ایندکس شاخصی عددی است که می‌کوشد بهره‌وری و تأثیرگذاری علمی آثار علمی یک فرد، نشریه، دانشگاه، کشور و مواردی از این قبیل را به صورت کمی نمایش دهد. این شاخص با در نظر گرفتن تعداد مقالات پر استناد افراد و تعداد دفعات استناد شدن آن مقالات توسط دیگران محاسبه می‌شود. از این شاخص می‌توان برای تأثیر گذاری علمی گروهی از دانشمندان یا مجلات نیز بهره برد، مثلاً ایندکس اچ برای محاسبه تأثیرگذاری علمی دانشگاه‌ها و دانشمندان یک کشور نیز قابل استفاده است.

 شاخص (H) در سال ۲۰۰۵ توسط جرج هیرش (Jorge E. Hirsch)، فیزیکدان آرژانتینی ارائه شده است و از این رو گاهی با نام‌های هیرش ایندکس یا مقدار هیرش نیز شناخته شده است. هرش که خود شاخص H برابر ۵۵ دارد، معتقد است یک «دانشمند موفق» باید پس از ۲۰ سال تلاش علمی-پژوهشی شاخص H بیشتر از ۲۰ داشته باشد. این شاخص می بایست برای یک «دانشمند برجسته»، ۴۰ و برای یک «دانشمند بی نظیر» برابر با ۶۰ در طی ۲۰ سال باشد. هیرش نشان داد که شناسه اچتأثیر زیادی در پشیگویی افرادی دارد که بعداً نشان‌های افتخار می‌گیرند از جمله جایزه نوبل. او نشان داد که فیزیکدانان دارای شناسه اچ ۱۲ می‌توانند دانشیار دانشگاه باشند و با شناسه ۱۸ می‌توانند استاد تمام باشند و با ۱۵ تا ۲۰ می‌توانند عضو انجمن فیزیک آمریکا باشند و با بیش از ۴۵ می‌توانند عضو آکادمی ملی علوم در آمریکا باشند.

اگر مطلب برای شما مفید بود، دیدگاه خود را ثبت بفرمایید.

تماس با مشاور پژوهشی ریسرچ ادیتور : 07191009198  - داخلی شماره 3