تحلیل استنادی (Citation analysis) چیست؟
آشنایی به تحلیل استنادی (Citation analysis) ابزاری برای سنجش کیفیت مقالات
تحلیل استنادی (Citation analysis) چیست؟
تحلیل استنادی یا مطالعه استنادی یکی از متداولترین فنون کتابسنجی است که در آن قواعد حاکم بر رابطه میان مدرک استناد دهنده (متن) و مدرک مورد استناد (سند)، جستوجو و مطالعه میشود.
در هر اثر مکتوبی ممکن است بهعلل گوناگون به تجربهای، قولی، یا مکتوبی اشاره شود، که به این امر استناد میگویند. ممکن است چگونگی استناد در انواع نوشتهها متفاوت باشد، ولی عمل استناد شناخته شده است و همعمر کتابت و تألیف است. البته رسم ارائه فهرست مآخذ، بهعنوان بخشی جدا و مستقل از متن، رسمی متأخر است.
تاریخچه. پیشینه استناد یا اِسناد را باید در قرون اولیه قمری و در علمالحدیث جستوجو کرد. در حدیث، اِسناد به زنجیره ناقلان (سلسله سند) عنصر اساسی تشخیص صحّت و اعتبار هر حدیث بوده است. دو اصطلاح "سند" و "متن" در علمالحدیث کاملا شناخته شده است. سند را آنچه مورد اسناد قرار گرفته (یا زنجیره ناقلان) و متن را بیان آخرین راوی تعریف کردهاند؛ تعریفی که امروزه نیز در نمایه استناد (Citation index) بهکار میرود. ظاهرآ در نسخههای خطی دینی و حقوقی عبری در قرن 12 میلادی بهکار میرفته است.
استفاده از تحلیل استنادی، در غرب، نخست در حوزه علم حقوق در سال 1743 برای مدوّن کردن مرافعات حقوقی مورد استفاده قرار گرفت که نسخه مدوّنی از آن متعلق به 1821 در دست است. سپس در سال 1873 برای کشف چگونگی تصمیمگیری درباره مرافعات خاص حقوقی با استفاده از زنجیره استناد به موارد مشابه پیشین نیز از آن استفاده شد. با ظهور نمایه استنادی علوم (Science Citation Index)، که مؤسسه اطلاعات علمی (Institute for Scientific Information (ISI در سال 1963 منتشر ساخت، استفاده از این منبع بهعنوان ابزاری برای مطالعات و تحلیلهای گوناگون رونق یافت و امروزه از جمله فنون شناختهشده برای مطالعات کتابسنجی است.
انواع تحلیل استنادی. از بدو پیدایش روش تحلیل استنادی، تحقیقات فراوانی در این زمینه صورت گرفته است. در این تحقیقات فقط به رابطه میان سند و متن توجه نشده بلکه بر مبنای این رابطه، و با توجه به فرض اینگونه تحلیلها، روابط میان خود "متن"ها و یا خود "سند"ها نیز موضوع تحقیقات بسیاری بوده و اساس راهحلهایی برای عمل گزینش متون بنیانی و کشف معتبر از نامعتبر قرار گرفته است. به همین سبب و برای سهولت بررسی اینگونه پژوهشها، شاید بتوان آنها را از لحاظ شیوه عمل به دو گروه عمده تقسیم کرد: تحلیل استنادی عمودی؛ و تحلیل استنادی افقی.
برخی کاربردهای تحلیل استنادی :
تشخیص و کشف منابع اصلی
دسته بندی منابع
پیش بینی روند انتشارات
بیان الگوی استفاده از مواد منابع
سیاستگذاری برای کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی
چگونگی استناد در میان نویسندگان رشتههای گوناگون
شناسایی نویسندگانی و پژوهشگرانی که بیشتر از دیگران مورد استناد قرار گرفته اند
کشف و شناسایی مجلات ، کشورها ، یا سازمانهایی که بیش از سایر موارد مشابه مورد استناد قرار گرفته اند .
کشف و شناسایی رابطه های بین رشتهای و درون رشتهای
تعیین میزان به روز بودن نوشتههای علمی با توجه به تاریخ مآخذ مورد استفاده در آثار
اگر مطلب برای شما مفید بود ، دیدگاه خود را ثبت بفرمایید.
تماس با مشاور پژوهشی ریسرچ ادیتور : 07191009198 - داخلی شماره 3
***در صورتی که قصد انجام ادیت یا ترجمه مقاله یا استاندارد سازی ، و یا سایر موارد مربوط به فرمت و استایل مقاله خود را دارید ، میتوانید برای استفاده از این خدمت یک سفارش ثبت کنید و با هزینه ای پایین و با صرف زمان اندک این مورد را برای مقاله یا پایان نامه خود اجرا کنید***
ثبت دیدگاه جدید